Revisioune vun der Constitutioun

Mat den Ännerungen un der Constitutioun gëtt d'Zil verfollegt:

• d’Sprooch ze moderniséieren,

• d’Texter unzepassen un d’Realitéit an den aktuelle Fonctionnement vun den Institutiounen.

Déi véier Propositioune fir eng Revisioun vun der Constitutioun bauen op den Aarbechten un der virger Propositioun fir eng Revisioun (Nummer 6030) op.

D’Propositioun 6030 war 2009 deposéiert ginn. D’Kommissioun vun den Institutiounen an der Revisioun vun der Constitutioun huet bal 10 Joer op hir geschafft.

De Konsensus deen am Juni 2018 erreecht gi war, no 15 Joer Aarbechten, gouf a Fro gestallt. Doropper hin huet sech missen op en alternative Parcours gëeenegt ginn.

Op der Basis vun engem politeschen Accord tëscht de Parteien gouf folgendes zréck behal :

• Et gëtt gemeinsame Wëlle gëtt fir den Verfassungstext der Akltualitéit unzepassen an de Status quo ass keng Optioun.
• D’Verfassung gëtt an Etappen iwwerschafft an no Kapitelen. Dat geschitt no de Prioritéiten déi d’Kommissioun vun den Institutiounen an der Verfassungsrevisioun fest gehal huet.
• Eng provisoresch Lëscht vu punktuellen Upassungen, op där et e breede Konsens gouf, war an der Kommissioun ugeholl ginn.

Op déi Manéier gouf decidéiert Dispositiounen ze reforméieren

• déi mam Fonctionnement vun der Justiz ze dinn hunn (Propositioun fir eng Revisioun Nr. 7575)
• déi sech op d’Organisatioun vum Staat bezéien, op den Territoire, op d’Awunner, de Grand-Duc an d’Monarchie, d’Regierung, d’Relatiounen tëscht Staat a reliéise Communautéiten, d’Gemengen, grad ewéi op generell an Iwwergansreegelungen (Propositioun fir eng Propositioun Nr. 7700)
• déi sech op Rechter a Flichte bezéien (Propositioun fir eng Propositioun Nr. 7755)
• déi d’Chamber an de Staatsrot concernéieren (Propositioun fir eng Propositioun Nr. 7777)

D‘Chamber huet d’Bierger dozou opgeruff, um Ausschaffe vun deenen neien Dispositiounen deelzehuelen: Am Juni 2015 goufen d’Wieler per Referendum zu dräi Froen ëm hir Meenung gefrot, iwwer:

• d’Walrecht vun den Netlëtzebuerger bei de Legislativwalen,

• dat fakultatiivt Walrecht fir Jonker vu 16 Joer un,

• déi zäitlech Begrenzung vun de Ministermandater.

D’Chamber huet an deem Kontext eng Rei Informatiounsversammlungen organiséiert an en Internetsite fräigeschalt. Bei hiren uschléissenden Aarbechten huet si d'Resultat vum Referendum respektéiert. Sou gëtt festgehalen, dass de Prinzip, no deem d’Walrecht per Gesetz op Netlëtzebuerger ausgedeent ka ginn, net fir de Fall vun de Chamberwale gëllt.

Iwwert den Internetsite www.ärvirschléi.lu konnten d’Bierger hir Virschléi fir d‘Ännerung vun der Constitutioun eraginn. 139 Bierger oder Associatiounen hu matgemaach a Propositiounen agereecht. Eng Partie vun hinnen hunn dunn an ëffentlechen Hearingen zesummen iwwert déi Virschléi diskutéiert. Dës Aarbechten hu vu Juli 2015 bis Juli 2016 gedauert.

An et ass och esou, dass en Deel vun de Bierger hiren Iddien an déi nei Bestëmmunge vun der Verfassung matagefloss sinn. Dat ass zum Beispill de Fall fir d‘Rechter vum Kand, de sozialen Dialog, d‘wëssenschaftlech Fuerschung oder och nach den Zougang zur Kultur.

E Projet, dee vum Léierstull fir parlamentaresch Studien an Zesummenaarbecht mat TNS ILRES lancéiert gouf, hat sech zum Zil gesat erauszefannen, wat d‘Lëtzebuerger Staatsbierger sech vun enger Verfassungsreform erwaarden. Dofir goufe 60 Lëtzebuerger Bierger iwwer 16 Joer ausgewielt, fir sech an Diskussionsgruppen - den 2. an den 9. Juli 2016 - iwwert de Projet fir d‘Ännerung vun der Constitutioun auszetauschen.

Follgend Bestëmmunge sinn no der Biergerconsultatioun an d‘Propositioune fir e Verfassungstext opgeholl ginn:

• d’Rechter vum Kand,

• de sozialen Dialog,

• den Zougang zur Kultur an d’Recht, sech kulturell ze entfalen, souwéi de Schutz vum kulturelle Patrimoine,

• d‘Unerkennung vum Déier als net mënschlecht Liewewiese mat Sensibilitéit, Schutz vu sengem Wuelbefannen,

• d‘Fräiheet vun der wëssenschaftlecher Fuerschung,

• d‘Initiativrecht vun de Bierger, fir Gesetzer virzeschloen,

• den Ombudsmann.

Fir d’Revisioun vun der Constitutioun gëllt eng vill méi komplex Prozedur wéi fir d’Modifikatioun vun engem einfache Gesetz. Et geet nämlech drëm, dem Verfassungstext, dee jo vu fundamentaler Bedeitung ass, eng maximal Stabilitéit ze ginn.

Fir all Revisioun vun der Constitutioun sinn zwee separat Votten noutwendeg, tëschent deenen en Zäitraum vun op d’mannst dräi Méint leie muss. Fir béid Votten ass eng Zweedrëttelmajoritéit néideg an de Vote par procuration ass net zougelooss. Den zweete Vott kann duerch e Referendum ersat ginn, wann ee Véierel vun den Deputéierten, also op d’mannst 16 Deputéiert, oder awer 25.000 Wieler dat froen. Gëtt d’Revisioun vun der Verfassung vun de Wieler ofgeleent, da ginn och d’Modifikatiounen net zréckbehalen. D‘Constitutioun gëtt an deem Fall also net geännert.

Am Resümmee kann ee soen, dass d’Prozedur fir d’Modifikatioun vun der Verfassung onverännert bleift.

No der Adoptioun vun all eenzel Propositioun fir d’Revisioun vun der Constitutioun gëtt deen neien Text bannent dräi Méint vum Grand-Duc ënnerschriwwen. Da gëtt den Text am « Journal officiel » publizéiert an trëtt sechs Méint no senger Publikatioun a Kraaft.